مراسم یلدا

در فرهنگ کشور عزیزمان ایران آداب و جشن های مختلفی از دوران گذشته به جا مانده است. شب چله یکی از جشن های باشکوهی است که از دوران باستان تا کنون اصالت زیبایی‌های خود را حفظ کرده است. در آخرین شب پاییز خانواده‌های ایرانی با جمع شدن در کنار یکدیگر جشن شب یلدا را به جا می‌آورند.

شب یلدا هر ساله مصادف با ٣٠ آذر است

آخرین شب پاییز در تمام نقاط کشورمان به صورت مراسمی در کنار اعضای خانواده برگزار می‌شود. در بلندترین شب سال خوراکی های مخصوص این شب به همراه تنقلات ویژه توسط صاحبخانه فراهم می‌شود.

از دیگر آداب درازترین شب سال که در سراسر کشور رعایت می‌شود بازدید از بزرگترها و چند ساعتی را در کنار آنها بودن است.

جشن یلدا در ایران یک جشن ملی است که پیشینه آن را به ایران باستان نسبت می‌دهند. این جشن که به جشن چله نیز معروف است هرساله با استقبال چشمگیری در میان ایرانیان برگزار می‌شود.

تاریخچه این شب به زمان داریوش یکم در سال ٥٠٢ پیش از میلاد می‌رسد. در واقع به جرئت می‌توان گفت این سنت باستانی تاریخچه‌ای ٧٠٠٠ ساله دارد. مردم ایران هزاران سال پیش متوجه گردش زمین و تغییر فصول شدند. آنها بر اساس این تغییر فصول و چرخش زمین کارهای خود از جمله کشاورزی را تنظیم می‌کردند.

بر اثر گذر زمان، مردم کوتاهی شب ها و روزها را بیشتر درک می‌کردند. بدین ترتیب آنها با پدیده‌های اعتدال بهاری و پاییزی آشنا شدند. از یک زمانی به بعد این پدیده‌های طبیعی حالتی مقدس در میان مردم پیدا کردند. این شب یا همان بزرگ‌ترین شب سال هم یکی از این پدیده‌های زیبا بود.

آداب و رسوم شب یلدا یکی از کهن ترین جشن های ایرانی است که در ارتباط با رویدادهای کیهانی بوده و در آن بلندترین شب سال را که طولانی ترین روز را نیز به دنبال دارد، جشن گرفته می شود. یلدا روز 30 آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در روز بعد یعنی اول دی ماه را شامل می شود.

در این شب افراد خانواده سفره ای از میوه ها و آجیل های مخصوص که جنبه ای نمادین دارند، بر پا کرده و حافظ می خوانند. جشن یلدا در ایران یکی از فرهنگ های دیرینه است که سینه به سینه به نسل حاضر منتقل شده و از این جهت در جای جای این سرزمین مورد استقبال همگان واقع می گردد. این رسم به شهر های مختلف رنگ و بویی متنوع می بخشد. حال که صحبت از سفره یلدا به میان آمد بهتر است بدانید اگر قصد برپایی جشن یلدا را دارید، شما میتوانید بهترین و متنوع ترین تنقلات را از سراسر ایران به سادگی از سایت نارنجیسم خرید کنید

تنقلات خوشمزه و سالم و طبیعی از شرق و غرب و شمال و جنوب کشور را در یک فروشگاه برای شما فراهم کرده ایم

یلدا واژه ای سُریانی است که یک لهجه آرامی به شمار رفته و به معنای «تولد » می باشد. شب چله با رویدادهای کیهانی و حرکت خورشید در ارتباط بوده و در پایان پاییز به پایین ترین نقطه خود در جنوب شرقی زمین می رسد. در روز بعد یعنی اول دی خورشید به جهت شمال شرقی تغییر مکان داده و باعث طولانی شدن روز می شود.

این تغییر در نزد مردم ایران به زایش دوباره خورشید معروف بوده و شب یلدا به عنوان شب زایش گرامی داشته می‌شود. در ایران باستان از روز اول دی با عنوان خرم روز نیز یاد می نمودند، چرا که طولانی ترین شب سال که یلدا نام دارد را پشت سر نهاده است. در باور آنان در این روز خورشید از نو زاده شده و طبیعت دوباره آهنگ زندگی سر می دهد و خرمی، دنیا را فرا می گیرد.

آداب و رسوم شب یلدا

مراسم این شب از هزاران سال پیش تا کنون به صورت با شکوهی در میان مردم برگزارمی‌شده است. در این شب آداب و رسومی وجود داشته که به مرور زمان دچار تغییرات زیادی شده‌اند. خیلی از این آداب و رسوم نیز از بین رفته و اضافه شده‌اند. در ادامه به برخی از این رسوم زیبا اشاره می‌کنیم:

آتش روشن کردن در یلدا

در باور مردمان گذشته آتش نماد روشنی و رهایی از نحسی‌ها و زشتی‌ها بوده است. به همين خاطر مردم در شب چله برای داشتن احساسی خوشايند و دوری از پلیدی‌ها آتش برمی‌افروختند تا مجلسی صمیمی‌تر و گرم‌تر در کنار همدیگر داشته باشند.

بیرجندی ها در گذشته دورهمی های شبانه را آتشونی مینامیدند چراکه اغلب دور آتش جمع میشدند و به صرف نوشیدنی داغ و خوردنی های سالم ساعاتی از شب را سپری میکردند

قصه گویی و مثل گویی در شب یلدا

يكی از آداب زیبا در جشن شب يلدا خواندن قصه برای سپری کردن آخرین شب پاییز بوده است. افراد قديمی و مسن‌تر قصه‌هایی جذاب از ديو و پری كه شنيدنشان برای افراد كم سن و سال جذاب بوده می‌خواندند. جالب است بدانید با توجه به فرهنگ‌های مختلف در هر شهری قصه‌هایی متفاوت ازسوی بزرگان نقل می‌شده است. به عنوان مثال خواندن داستان های شاهنامه در بين مردمان خراسان و خواندن قصه زیبای حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی‌ها بسیار شهرت داشته است.

حافظ خوانی و فال حافظ در شب یلدا

یکی دیگر از برنامه‌های شب یلدا که از دیرباز تا به امروز بسیار رواج داشته است، حافظ‌‌خوانی یا همان گرفتن فال حافظ است. در بلندترین شب سال از سوی بزرگترهای مجلس برای دیگر افراد فال حافظ گرفته می‌شود. مخاطب فال نیت می‌کند و بزرگ مراسم کتاب غزلیات حافظ را به نیت او باز و اشعار زیبای آن را با صدای رسا و و گیرا نقل می‌کند

شاهنامه خوانی در شب یلدا

شاهنامه خوانی نیز در گذشته مورد استقبال زیاد مردم قرار می‌گرفته است. در درازترین شب سال نیز اشعار زیبا، روان و حماسی شاعر شیرین سخن فردوسی از سوی افراد بزرگ‌تر و باسوادتر نقل می‌شده است. ناگفته نماند زمانی که این اشعار با صدایی بلند و به شیوه نقالی ذکر می‌شوند اشعار زیبایی و صلابتی دو چندان می‌گیرند.

در این شب مرسوم بوده درخت سرو را که نماد آزادگی، سربلندی و پایداری است آذین بندی می نمودند. در باور پیروان آئین مهر، سرو در برابر نیروهای مرگ آور مقاوم بوده است. این درخت در تاریخ طولانی ایران زمین و ادبیات آن پیام آور پایداری و نامیرایی معرفی شده است. از این شب همواره به عنوان شب شادی و نوید که با نور و برکت همراه بوده، یاد شده است.

در گذشته ها مردم بر بلندی ها یا کوه ها می رفتند تا ستاره ایزد مهر (تیشتر) را که به شباهنگ نیز معروف است در آسمان تاریک رویت کنند. ستاره مذکور نشانگر اهمیت و گرامی داشت ایزد مهر به شمار می رفت.

سفره شب یلدا شامل چه چیزهایی است؟

میزبان بر سر سفره این شب انواعی از خوراکی های لذیذ را برای پذیرایی از مهمانان تداراک می‌بیند. میوه ها و آجیل ها نمونه‌هايی از اين خوراكی‌ها هستند. در ادامه در اين مورد بيشتر توضيح می‌دهيم:

چیدمان سفره شب یلدا

میوه و آجیل از اجزای تشکیل دهنده سفره شب چله هستند. در گذشته نیز علاوه بر میوه و آجیل های آن زمان که در اصطلاح زرتشتیان لرک نام داشتند، با گذاشتن وسایل دیگری مانند عطردان، آتشدان و بخوردان زیبایی دو چندان به سفره‌های خود می‌دادند.

میوه های مخصوص شب یلدا

همانگونه که همه ما می‌دانیم انار اصلی‌ترین میوه مورد استفاده دراین شب است. اما اینکه چرا این میوه از زمان گذشته تا به امروز همچنان عضو جدایی ناپذیر سفره‌های ما ايرانيان است، دليلی محكم و خاص دارد. زیادی دانه های انار نماد زیادی، برکت و فراوانی و سرخی این میوه زیبا نمادی از شادی و صمیمیت در میان مردم بوده است.

هندوانه نیز از دیگر میوه های این سفره زیبا و رنگارنگ است. با این که خوردن این میوه در فصل زمستان به خوشمزگی و دلچسبی در فصل تابستان نیست اما به دلیل رنگ قرمز و یادآوری گرمای تابستان از آن استفاده می‌شود.

در برخی شهرهای ایران بر این باورند که به طور حتم باید در شب یلدا هندوانه فراهم نمود، چراکه می تواند آن ها را در فصل سرما از سرمای شدید و در فصل گرما از عطش و تشنگی به دور سازد.

آجیل ها و تنقلات خوشمزه شب یلدا

پسته، تخمه، بادام زمینی و درختی، انجیر خشک، توت، کشمش، نخود و… از جمله تنقلات اصلی در جشن شب یلدا محسوب می‌شوند. البته از خوراکی و دسرهای شیرین دیگر نیز مانند پشمک، شیرنی‌های محلی و.. هم برای زیبایی هر چه بیشتر سفره شب یلدا استفاده می‌کنند.

میوه ی خشک جزو جدا نشدنی سفره های یلداست که بزرگترها میوه های انرا در فصل خودش خشک کرده و تا شب یلدا نگهداری میکردند

در خراسان جنوبی بویژه شهر بیرجند این میوه ها شامل زردالو ، هلو ، انجیر ، توت ، حتی شلغم و لبو پخته و خشک شده و آلو بوده است

مادربزرگهای بیرجندی همیشه

گندمک یا برنجک که گندم و یرنج پخته شده ،و برشته شده با نمک هست رو هم توی سفره ی یلدایی شون داشتن

همینطور هم شاهدانه برشته و خوشمزه

حالا اما این تنقلات جای خودشونو دادن به خوردنی های جدید و خوشمزه ای که خیلی راحت تر در دسترس هست

بردن شب یلدایی برای تازه عروس ها

بردن هدیه يلدا برای تازه عروس از زمان‌های دور در ميان مردم رايج بوده است. آخرین شب پاییز كه يكی از خاص‌ترين شب ها برای تازه عروس و داماد‌ها است به زیبایی هر چه تمام‌تر از طرف خانواده داماد برگزار می‌شود.

در شب چله از طرف خانواده داماد هدایایی متنوع و زیبا آماده می‌شود. این هدایا در سینی‌هایی بزرگ با تزئینی زیبا روانه خانه عروس و داماد می‌شوند. عروس و داماد نیز با استقبالی گرم از مهمانان پذیرایی می‌کنند.

ناگفته نماند رسم هدیه بردن در بلندترین شب سال شهرهای مختلف کشورمان متفاوت است. در برخی شهرها به جای قرار دادن هدیه در سینی آنها را در سبدهای چوبی با تزئیناتی خاص می‌گذارند. ولی در مجموع می‌توان گفت این رسم در بین تمام ایرانیان به شیوه‌ها و سلایق متفاوت برگزار می‌شود.

لیست هدایای شب یلدایی عروس

هدايای متنوع درازترین شب سال كه راهی خانواده عروس و داماد می‌شود از تنوع بالایی برخوردار است:

کله قند یکی از این هدایا است. شما می‌توانید این هدیه شیرین راکه نماد شیرین کامی عروس و داماد است به شیوه‌های مختلف تزئین کنید. که البته امروزه جای خودش رو به کیک و شیرینی داده

میوه ها یکی دیگر از هدایای ارسالی به خانه عروس و داماد هستند. میوه هایی مانند هندوانه و انار را می‌توانید به طرز زیبایی تزئین كنید و جلوه خاصی به آنها دهید.

آجیل شور و شیرین هم جزو جدایی ناپذیر هدایای یلدایی هستن که به زیبایی و هنرمندانه تزئین چ تقدیم عروس خانوم میشه

ناگفته نماند که فروشگاه نارنجیسم (عطاری و خشکبار بهارنارنج بیرجند) این کار رو برای شما ساده کرده

پارچه یکی از هدایای زیبا برای هدیه به عروس و داماد است. که البته امروزه جای خودش رو داده به یک دست لباس گرم بیرونی شامل پالتو ، شلوار ، شال و کفش زمستانی و یک دست لباس خونگی گرم

در صورت داشتن توان مالی طلا نیز یکی دیگر کادوهای ارسالی به خانواده عروس و داماد است.

از پول نقد نیز می‌توان برای دادن کادو به تازه‌عروس و دامادها در شب چله استفاده کرد. با دادن این کادو عروس خانوم‌ها می‌توانند به سلیقه خود اقدام به خرید کنند.

کتاب حافظ را نیز می‌توانید در کنار سایر هدایای مالی برای هدیه به عروس و داماد در نظر بگیرید.

ناگفته نماند تمام هدایای بالا را طبق نظر و سلیقه خود می‌توانید تزئین و یا از کمک افرد حرفه‌ای استفاده کنید.

لازم به ذکر است که یکی از آداب درازترین شب سال در خراسان برپایی مراسم کف زنی بوده است. به این صورت که ریشه گیاهی به نام چوبک را چند بار می‌جوشاندند و سپس برای مدت زمان زیادی آن را به هم می‌زدند تا به شکل گز در می‌آمد. گز حاصل با شیره انگور یا خرما برای پذیرایی از مهمانان در شب یلدا استفاده می‌شده است.

بازی های شب یلدا

يکی از ویژگی‌های شب یلدا جمع شدن اقوام در کنار یکدیگر است. زمانی که این گردهمایی با انجام بازی های گروهی همراه می‌شود لذتی دو چندان برای مهمانان به ارمغان می‌آورد. از جمله سرگرمی‌های که می‌توان به راحتی و با امکاناتی اندک در جشن شب یلدا انجام داد، حافظ و شاهنامه خوانی، پانتومیم، گل یا پوچ، یه قل دو قل، بازی‌های حدسی، مشاعره و بسیاری از بازی‌های خلاقانه دیگر  است.